LICHAAM & GEEST IN EVENWICHT   door DAPHNE VAN DIJK
    Telegraaf, pagina Vrouw, 10 maart 2004
 AMSTERDAM – Yoga en meditatie werden lange tijd geassocieerd met geitenwollen sokken, navelstaarders, kruidenthee, wierookwalmen, zweverigheid en alternatieve circuitjes. Maar yoga heeft zijn weg gevonden naar het ´gewone´ publiek. Zo gaan steeds meer basisscholen over op meditatie om de kinderen rustig te krijgen en neemt het aantal yogascholen in Nederland al jaren toe. Niet zonder reden, want in deze gestresste kennismaatschappij waarin presteren hoog in het vaandel staat, is niet de televisie, het biertje of de sportschool, maar yoga dé manier om te ontspannen.
       
Yoga is hot. Madonna doet het, net als Richard Gere, Sting, Demi Moore, Donna Karan, Helen Hunt en Elisabeth Shue. „Je hebt spanning en stress nodig om scherp te kunnen zijn”, vertelt Fred van Beek (74), Nederlands bekendste yoga-, ademhalings- en ontspanningsnestor. Hij maakte in 1979 voor de NOS-radio het dagelijkse programma ´Even op adem komen met Fred van Beek´ en was tot 1992 masseur bij het Nationale Ballet. „Als je je wekker maar blijft opdraaien tot het uiterste, dan komen er haarscheurtjes in het mechanisme. Het is beter een opgewonden wekker rustig uit te laten lopen. Ontspannen is de basis voor energie, rust geeft kracht en mensen kunnen dat vinden in lichtvoetige spiritualiteit zoals yoga, een techniek die het lichaam en de geest tot diepe rust en ontspanning brengt.”
       
Schouderblok
Yoga als meditatietechniek is ongeveer 5000 jaar geleden in India ontstaan. Het woord ´yoga´ is afkomstig van het Oudindische werkwoord ´yuj´ dat letterlijk ´inspannen´ of ´onder een juk´ brengen´. Wij kennen het juk als een schouderblok met twee uitstekende armen om bijvoorbeeld emmers aan te dragen, in evenwicht te houden. Volgens de website InnerNed.com verbeeldt het juk ook yoga. Yoga wil tegenstellingen die spanningen oproepen verbinden en de spanning die voortvloeit uit innerlijke conflicten kwijtraken. Door yogaoefeningen te doen en goed adem te halen. Yoga kent een aantal stromingen, maar de zogenaamde Hatha-yoga is hier in het Westen de meest bekende variant. Maar de zogenaamde Birkamyoga is aan een opmars bezig.
       Onlangs werd in Amsterdam de eerst Birkam-yogaschool geopend, vernoemd naar de omstreden Amerikaan Birkam Choudury die zijn eigen vorm van de spirituele bewegingskunst bedacht (yoga in zalen van 40 graden Celsius) en onder hippe New Yorkers veel fans heeft.

„Yoga betekent eigenlijk één worden met jezelf”, vervolgt Van Beek, die bekende Nederlanders als Jos Brink, Paul Huf, Jan en Monique des Bouvrie en Herman Heinsbroek tot zijn clientèle mocht en mag rekenen. „Yoga speelt zich af in het nu. Alles wat geweest is, is geschiedenis en de toekomst weet je niet. De kracht van yoga is dat je met open aandacht bezig bent met wat er op dit moment om je heen gebeurt. Dat je het moment voelt en waarneemt. Denken is je grootste vijand. Yoga is ook mediteren, de gedachten die in je opkomen langs je heen laten gaan. Dat je bijvoorbeeld denkt ´ik moet de afwas nog doen´ maar je vervolgens met die gedachten niet laat meegaan, want dan stijgt de spanning in je lijf weer. Mediteren is niet gedachten verdringen, maar ze als een film langs je heen laten gaan, de stilte in je waarnemen.”
       
Kies net als Madonna, Demi Moore en Helen Hunt voor yoga
 Miljoenen mensen over de hele wereld doen aan yoga en het is allang niet meer iets vaags en mystieks uit het Verre Oosten. Want yoga is voor iedereen te doen, jong en oud, man, vrouw of kind omdat ieder werkt met zijn eigen lichamelijke grenzen en er komen geen krampachtige bewegingen aan te pas. „Maar hoed je voor goeroes en idealisten”, waarschuwt Van Beek.

Critici zijn van mening dat je yoga niet kunt leren uit een boek of van een video, maar alleen onder begeleiding van een ervaren docent. Toch is Van Beeks boek ´Even op Adem komen´ aan de vijfde herdruk toe, is er onlangs een dvd op de markt gekomen en bestaat er een reeks goed verkopend cd´s. Er is blijkbaar een groeiende behoefte.
 
• Fred van Beek: ”Ik ben nu 74 jaar en heb nooit lichamelijke klachten."
FOTO´S: WIM HOFLAND
    
Ademhaling
Naast een aantal oefeningen met namen als het Zwaantje, de Zwevende Cobra, de Sprinkhaanhouding, de Kaars of de Zonnegroet is een ander belangrijk kenmerk van yoga een juiste ademhaling, de brug tussen lichaam en geest. „Ademen gaat vanzelf, maar mensen die last hebben van stress, houden hun adem vast”, zegt de man, die zowel in de zomer als ´s winters met blote voeten in sandalen wandelt en die ook workshops aan bedrijven geeft. „Bij ademhalen gebeurt zo ontzettend veel en wanneer je dat op de juiste manier doet, kom je in de bodem van je buik: de spiegel van je ziel. Kijk maar eens hoe een diepe zucht enorm kan opluchten. Als je goed ademt, geeft dat levensenergie.”

Keiharde wetenschappelijke bewijzen zijn er niet, maar onderzoekers erkennen de heilzame werking van yoga. Veel ziektes zijn een (in)direct gevolg van niet goed omgaan met stress: last van nek en schouders, slaapproblemen, hoofdpijn, spijsverteringsklachten, angsten of spanningen.

„Lichaam en geest zijn één”, vervolgt Fred met rustige en prettige stem. „Als je lekker in je lijf zit, voel je je lekker in je hoofd. En vice versa geldt dat ook. Met yoga geef je je organen een dieptemassage en kun je stress en spanning loslaten en ontladen. Ik ben nu 74 jaar en heb nooit lichamelijke klachten.”